Markt Schaesberg 1963

Rond 1930 is de markt van Schaesberg niet meer dan een weiland, ook wel de ‘Kapelwei’ genoemd. Pas in 1938 wordt het terrein verhard. Ter gelegenheid van het 40-jarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina worden het Rijkswapen en het wapen van Schaesberg in de bestrating verwerkt. Ze bestaan uit klinkers in drie verschillende kleuren en meten 10 bij 12 meter. Ondanks de economische crisis van de jaren ’30 verrijst de bebouwing rondom het plein nog vóór het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Op woensdag 15 mei 1963 wordt de markt vanuit een aantal hoeken gefotografeerd. Schaesberg is inmiddels een bruisend mijnwerkersdorp met ruim 15.000 inwoners. Het zijn tijden van groei en bloei, van bouwen en moderniseren. Toch zal de markt zijn vooroorlogse karakter nog wel een tijdje behouden. De foto’s uit 1963 tonen een wereld waar veel oudere inwoners nog levendige herinneringen aan zullen hebben.

Op deze mooie meidag in 1963 is de markt nog een plein waarop kinderen kunnen voetballen. Op de voorgrond staat slechts een Volvo PV444 ‘Kattenrug’ geparkeerd. Aan de zuidzijde van de markt staan verschillende woon- en winkelpanden uit de jaren ’20 en ’30. Rechts van het hoge blok met woningen ligt het in 1932 geopende Asta Theater, waar op dat moment de Amerikaanse oorlogsfilm Verrader in opdracht, het Franse drama Straat der geverfde lippen en de ‘met seks geladen’ western Revolvervechters draait. Antennemasten op de daken van omliggende gebouwen verraden dat de bioscoop langzaam concurrentie krijgt van de televisie, die in steeds meer huiskamers verschijnt. Rechts van het Asta Theater ligt de kruidenierszaak die Sjef Gulpers van zijn ouders overnam. Boven de etalage hangt een reclamebord van wasmiddelfabrikant Persil. In het volgende blok zit dameskapsalon Van Wijlick-Salden, waar je voor negen gulden een ‘teenagerpermanent’ krijgt. Het naastgelegen hoekpand biedt onderdak aan de drogisterij van George Janssen, waar je ook terecht kunt voor een bril. Zijn vrouw Truus Janssen-Scholtes is de vroedvrouw van Schaesberg en heeft heel wat inwoners ter wereld geholpen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat ze samen met haar broer Alex in het verzet. Vanwege haar beroep mocht zij haar auto houden. Met die auto bracht zij in totaal 346 neergeschoten Amerikaanse, Canadese en Engelse piloten in veiligheid. Met een verborgen zender liet ze de geallieerden weten wanneer ze een baby ter wereld ging brengen. Dat was codetaal, waarmee ze duidelijk maakte dat er weer een ondergedoken piloot aankwam. Ondanks vijf huiszoekingen hebben de Duitsers haar zender nooit ontdekt. De panden tegenover drogisterij Janssen zullen binnen enkele jaren worden gesloopt voor de verbreding van de Hoofdstraat.

Aan de kopse kant van de markt ligt een plantsoen waarin het Jubelkruis staat. Bij de aanleg in 1938 plantte men populieren achter het kruis en rondom het plein. In 1963 zijn die al verdwenen. De bomen namen te veel licht weg en de opdruk van hun wortels veroorzaakte schade aan de bestrating. Links, op de hoek met de Hoofdstraat, staat het oudste pand aan de markt. Heel lang zat hier café ’t Linnetje, totdat de familie Haan er voor korte tijd een Spar-filiaal onderbracht. Daarna kwam er weer een café, namelijk Café Boogard. Aan de gevels hangen reclameborden van Hofnar sigaren, verzekeringsmaatschappij Victoria en Drum shag met de boodschap ‘Mannen roken Drum’. Pas in 1979 zal het oude hoekpand plaatsmaken voor het huidige pand, een voormalig AMRO-bankgebouw. Rechts van het café valt een gat dat uitzicht biedt op de achtergevels en schuurtjes van de huizen aan de Hoofdstraat. In de witte laagbouw met de hoge schoorsteen zit de friture van Alex Bremen. Boven de friture hangt reclame van Exota limonade en van Samson shag. In de volgende panden vinden we de tabakszaak van de familie Gulpers, het café van M.J. Thomas en een banketbakkerij waar in augustus 1963 bakker Huntjens zal intrekken. Naast de bakker woont Wilhelmus Brunenberg. Achter zijn woning ligt een meubelmakerij en timmerwerkplaats, waarvan we de borden nog net kunnen zien. Hierna volgen de woonhuizen aan de Pietersstraat. Aan de oostzijde van de markt ligt café-restaurant Marktzicht, opgericht door het echtpaar Janssen-Rosenboom.