Hoeve Leenhof

Wat hebben mijnwerkerskolonie Leenhof en de Leenderkapel met elkaar gemeen? Ze danken beide hun naam aan hoeve Leenhof. Maar waarom heet de hoeve zelf zo? Om die vraag te beantwoorden, moeten we terug naar de middeleeuwen. Schaesberg hoort dan nog bij het Land van Valkenburg, geregeerd door de hertog van Brabant. Samen met bijbehorend akkerland is de voorganger van hoeve Leenhof een Valkenburgs leengoed. Dat wil zeggen dat de hertog het goed kan toewijzen aan een leenman, in ruil voor zijn steun bij conflicten. De leenman laat het goed weer uitbaten door een landbouwer die hem een deel van de oogst verschuldigd is. Een hoeve met land ‘in leen’ dus, vandaar de naam Leenhof. Oude kaarten noemen de hoeve ook wel ‘den Hoff Int Leen’, ‘het Leen’ of simpelweg ‘Leen’. Een Valkenburgs leenregister uit de 14e eeuw vermeldt Johan van Schaesberg als leenman van de Leenhof. De familie Van Schaesberg is trouw aan de hertog van Brabant. Zo trekt Johans vader in 1371 met hem ten strijde tijdens de Slag bij Baesweiler. Ook in latere eeuwen blijft de Leenhof verbonden aan de heren van Schaesberg.

Hoeve Leenhof is behoorlijk oud, maar jonger dan zijn middeleeuwse voorganger. Hoeveel jonger is moeilijk in te schatten. Volgens het rijksmonumentenregister dateren de huidige opstallen uit de eerste helft van de 19e eeuw. Ook wordt het jaartal 1817 genoemd. Het complex is echter niet in één keer opgetrokken dus er moeten oudere delen zijn. Op de Ferrariskaart van 1771-1778 heeft de hoeve al zijn gesloten carrévorm. Het oudste gedeelte is mogelijk het woonhuis in de oostvleugel. In de 19e eeuw is dit het onderkomen van pachtboer J.W.J.H. Melchers. Hij is van 1851 tot 1876 burgemeester van Schaesberg. De pachterswoning is makkelijk te herkennen aan het verhoogde zadeldak en de vakwerkgevels vanaf de tweede verdieping. Ook rondom het binnenplein is nog veel oude vakwerkbouw te zien. Het leemwerk tussen de balken is in de loop der tijd vervangen door metselwerk. In de periode 2002-2005 ondergaat hoeve Leenhof een ingrijpende verbouwing. Na jaren van leegstand en verval worden er acht luxe woningen in het complex gerealiseerd. Met de ramen en deuren die men in de buitengevels maakt, wordt het gesloten karakter van de hoeve letterlijk open gebroken. Gelukkig hoeven de hedendaagse bewoners niet meer wakker te liggen van veedieven of Bokkenrijders.