Het Steenenkruis

Op het kruispunt tussen Nieuwenhagen, Waubach en de Groenstraat staat het Steenenkruis. Wie de zilvergrijze kolos ooit heeft opgericht, weet niemand. Wanneer en waarom evenmin. Het kruisbeeld dateert vermoedelijk uit de 17e eeuw en is heel bijzonder. Wie goed kijkt, ziet op het bovenstuk het reliëf van een kruis met een ‘INRI’-wimpel. De uitgehouwen Christus heeft een vrij groot hoofd. Dat komt mede door een moeilijk te bewerken calcietknol, die uitgerekend op deze plek in het gesteente zit. Rondom het corpus zien we talloze fossielen aan de oppervlakte komen. Het middenstuk van het Steenenkruis toont een voorstelling van Maria van de Zeven Smarten. Zeven zwaarden doorboren haar hart. Ze staan symbool voor de zeven pijnen die Maria tijdens het leven en sterven van haar zoon heeft doorstaan.

Het Steenenkruis is onlosmakelijk verbonden met het trieste verhaal van Gertrud Maria Souren, een 11-jarig meisje uit Nieuwenhagerheide. Naar een eeuwenoude traditie wordt zij in 1842 uitverkoren tot Pinksterbruidje. Op 27 mei trekken de dorpskinderen met haar langs de deuren. Ze draagt een jurkje met een sluier en een bloemenkroontje. Wanneer de groep een gift krijgt, zingen de kinderen een lied en wordt de sluier opgetild om het Pinksterbruidje te presenteren. Later die dag wandelt Gertrud Maria naar het Steenenkruis, vermoedelijk om het te versieren met een bloemenketting. Een aandoenlijk voornemen dat gruwelijk mis gaat. Het bovenstuk breekt af, kantelt voorover en valt bovenop haar. Ze is op slag dood. Een proces-verbaal schets hoe twee zusjes het arme Pinksterbruidje later aantreffen, ‘hebbende het bovenste gedeelte van een stenen kruis, wat op deze weg staat, op zijn aangezicht liggen’.

Na het ongeluk is er niemand die het Steenenkruis herstelt. Men gelooft dat het spookt rond het kruispunt. Zo blijft het tot 1886, wanneer kapelaan Johan Smeets van Nieuwenhagen door brand dakloos raakt. Door de nood gedwongen betrekt hij een afgelegen huis nabij de oude plek des onheils. Langs een heg van knoestige beuken ontdekt hij de overwoekerde resten van het kruisbeeld. Hij laat het opknappen en tegen de gevel van zijn nieuwe onderkomen plaatsen. In 1932 wordt het woonhuis verbouwd tot het café van de familie Beckers. Het Steenenkruis krijgt een nieuwe plaats tegen de gemoderniseerde gevel. Tachtig jaar later besluit de gemeente het pand te slopen om ruimte te maken voor een rotonde. Het kruispunt is in de loop der tijd steeds drukker en gevaarlijker geworden. Voorafgaand aan de sloop, in november 2013, wordt het Steenenkruis zorgvuldig verwijderd. Na een ingrijpende restauratie keert hij in 2016 terug aan de rotonde. Vrijstaand zoals vanouds, tegen een achtergrond van drie leilinden en omhuld door een meidoornhaag. De drie lindebomen verwijzen traditiegetrouw naar de Heilige Drievuldigheid en de meidoorn is al eeuwenlang een typisch Zuid-Limburgse haagplant.