d’r Blauwe Poal

De Hollandse leeuw en de dubbelkoppige adelaar van Oostenrijk. Ze sieren de toppen van een grenspaal die al lang geen grenspaal meer is. In de 18e eeuw is ‘d’r Blauwe Poal’ een afbakening van de Oostenrijkse Nederlanden. De blauwstenen kolos verliest zijn functie wanneer Limburg in 1794 wordt ingelijfd bij de Eerste Franse Republiek. Na de Franse Tijd dient hij als voetstuk van een veldkruis, waarvan de eerste vermelding uit 1828 dateert. Hiervan getuigt het met lood gevulde gat aan de bovenkant. Het kruis is in de loop der tijd herhaaldelijk vernield, vervangen en uiteindelijk verdwenen. In 1987 moet d’r Blauwe Poal plaats maken voor een weg naar de regionale stortplaats. Twee jaar later wordt hij met bijgewerkte reliëfs in de hal van het Brandenberg College geplaatst. In 2004 volgt de laatste verhuizing naar het opgeworpen heuveltje aan het Jagerspad, op circa één kilometer afstand van de oorspronkelijke locatie.

In 1648 maakt de Vrede van Münster een eind aan de Tachtigjarige Oorlog. Toch blijven Spanje en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden twisten over de verdeling van de Zuidelijke Nederlanden. Het Partagetraktaat van 1661 moet hier een eind aan maken. Met dit verdrag verdelen de Spaanse regering en de Staten-Generaal de middeleeuwse Landen van Overmaas in Spaanse en Staatse ‘partages’. Hierdoor valt het Overworms Kwartier van Ubach voortaan onder het Spaanse Land van ’s-Hertogenrade en Nieuwenhagen onder het Staatse Land van Valkenburg. De landsgrenzen lopen kriskras door de latere gemeente Landgraaf. Als gevolg van de Spaanse Successieoorlog vallen de Spaanse gebieden na 1713 toe aan Oostenrijk. Hierdoor ontstaan de Oostenrijkse Nederlanden. De grenzen van de Oostenrijkse Nederlanden worden afgebakend met grenspalen zoals d’r Blauwe Poal en de grenspaal langs de Toeristenweg. In 1794 rolt het Franse leger de territoriale lappendeken voorgoed op. De landsgrenzen verdwijnen en de grenspalen verliezen hun functie. Toch blijven ze vertrouwde bakens in het landschap. Zo schrijft de Schaesbergse schrijver Frans Erens het volgende over d’r Blauwe Poal:

‘‘Niemand heeft dien Blauwen Paal ooit verwijderd. In zijn afgelegenheid heeft hij niemand gehinderd en op het oogenblik staat hij er nog. Rondom hem zijn grenzen van koninkrijken veranderd. Oorlogen zijn uitgevochten, maar de tijden hebben hem niet gedeerd. In de stilte om hem heen klinkt alleen het droefgeestig geroep van den geelgors. Hij is voor die streken steeds geweest een mijlpaal, die den weg heeft gewezen aan reizigers, jagers, smokkelaars en vluchtelingen.’’