De Heilige Barbara

Op 16 november 1952 loopt heel de Kakert uit voor de inzegening van de Heilige Barbara. Eindelijk heeft de mijnwerkerskolonie een eigen kerk, gewijd aan de gelijknamige beschermheilige van de mijnwerkers. Het gebouw is ontworpen door architect Jan Jozef Fanchamps. De Heilige Barbara is een vroeg voorbeeld uit zijn oeuvre dat nog meer moderne kerken uit de Wederopbouwperiode zal omvatten. Volgens het oorspronkelijke bouwplan moet rechts naast de kerk een 23 meter hoge klokkentoren met rondboogvormige galmgaten verrijzen. Het blijft echter bij de bescheiden klokkenstoel bovenop het portaal. In 2019 wordt de Heilige Barbara aan de katholieke eredienst onttrokken. Sinds 2022 doet het gebouw dienst als godshuis van de Nieuw-Apostolische Kerk. Ten behoeve van deze herbestemming is vooral het interieur aangepast en gemoderniseerd. Aan de buitenkant is niet veel gewijzigd. De kerk heeft een hoog, rechthoekig schip met acht traveeën die worden benadrukt door het betonskelet. In samenspel met het uitgebouwde portaal herinnert deze bouwvorm aan een basilica, een vroegchristelijke kerk uit de Romeinse tijd. Het gebouw is opgetrokken uit gele baksteen, de vensterpartijen zijn omlijst met tufsteen. Hieronder volgt een fotoreportage van de Heilige Barbara vóór de verbouwing tot Nieuw-Apostolische Kerk.

Vanaf het jaar 1900 veroorzaakt de snelle opkomst van de Zuid-Limburgse mijnindustrie een explosieve toename van de bevolking. Mijndirecties en woningbouwverenigingen bouwen complete wijken om de toestromende arbeiders en hun gezinnen te kunnen huisvesten. Zo ook in de gemeente Schaesberg. Na de voltooiing van mijnwerkerskolonie Leenhof verrijst in de jaren ’20 een nieuwe mijnwerkersbuurt in de Kakert, vlakbij de eeuwenoude hoeve Kakertshof. Voor de mijnwerkersgezinnen die in de Kakert wonen, ligt de Heilige Petrus en Pauluskerk niet naast de deur. Bovendien vraagt het grote aantal nieuwe zielen om een eigen religieuze voorziening in de wijk. In 1929 besluit pastoor Petrus Jozef Schatten de zielenzorg van de Kakert over te dragen aan zijn jonge kapelaan Martinus Poels, die in de Kakertshof een noodkapel inricht. In 1935 benoemt de bisschop van Roermond hem tot rector. Hij moet de Kakert omvormen tot een rectoraat met een eigen kerk. Voorlopig blijft het echter bij een noodkerk in een café met danszaal aan de Moltweg. Jaren van crisis, oorlog en naoorlogse schaarste werken niet mee. Rector Poels wordt opgevolgd door rector Meijs, die in 1950 weer plaatsmaakt voor rector Sangers. Maar in de lente van 1952 is het dan eindelijk zover. Op een perceel aan de Moltweg worden de fundamenten gelegd voor een volwaardig kerkgebouw. De Kakert is Martinus Poels ondertussen niet vergeten. Op 27 april 1952 mag de oud-rector, inmiddels deken van Wijk-Maastricht, de ceremoniële eerste steen leggen.

Zo snel als nieuwe kerken tijdens de naoorlogse wederopbouwjaren hun deuren openen, worden ze in de 21e eeuw gesloten. Ontkerkelijking en vergrijzing maken de grote gebouwen langzaam overbodig. De oudste kerken blijven meestal in gebruik als hoofdkerk, terwijl voor jongere kerken zonder monumentenstatus al gauw sloop dreigt. Soms blijven ze behouden door herbestemming. Zo ondergaat de Heilige Familie in 2018-2019 een transformatie tot Cultuurhuis Landgraaf. De Heilige Barbara blijft nog vrij lang in gebruik, maar ook zij wordt met ingang van 26 mei 2019 aan de eredienst onttrokken. Er is dan al zicht op een herbestemming. In september 2020 wordt het gebouw overgedragen aan de Nieuw-Apostolische Kerk. Dit kerkgenootschap wil de Heilige Barbara graag omdopen tot de nieuwe kerk van de samengevoegde Nieuw-Apostolische gemeenten van Limburg. Daar is een grote verbouwing voor nodig die begin 2021 van start gaat en een jaar in beslag neemt. Op 16 januari 2022 wordt de kerk ingewijd door districtsapostel Rainer Storck. Wie de kerk binnengaat, betreedt een eigentijdse ontvangstzaal met bar en keuken. Deze zaal is van de achterliggende kerkruimte afgescheiden door een muur die het oorspronkelijke middenschip tussen de derde en vierde travee in tweeën deelt. Op de verdieping boven de ontvangstzaal is een ruime vergaderzaal ingericht. Het vloerniveau ligt wat hoger dan die van het oorspronkelijke koorbalkon. De verdiepingsvloer is doorgetrokken tot in de kerkruimte, die daardoor een balkon met extra zitplaatsen heeft gekregen. Een loopbrug langs de noordelijke buitenmuur verbindt het balkon met een les- en werkruimte boven de voormalige sacristie. Alle binnenmuren zijn voorzien van wit spuitstucwerk en het nog originele cassetteplafond is witgeschilderd. Ongewijzigd zijn de stenen trappen naar het altaar en ook de doopvont staat nog op zijn oude plek. De oorspronkelijke glas-in-loodramen zijn alleen op het koor behouden. Waar nodig zijn ze hersteld met glas uit de veelal beschadigde glas-in-loodramen die niet zijn teruggekeerd. Voor extra daglichttoetreding zijn aan de zuidzijde vier grote ramen aangebracht in de buitenmuur van de zijbeuk. In de naastgelegen hal staat het bewaarde eikenhouten beeld van de Heilige Barbara. Vroeger keek ze vanaf haar sokkel in het middenschip neer op de katholieke parochianen. Vanaf haar nieuwe plek kijkt ze met een milde glimlach uit op ‘haar’ Kakert. Hieronder volgt een fotoreportage van na de verbouwing tot Nieuw-Apostolische Kerk.